Љубица Ангелковa

Низ двете години на трагања по Македонија, научивме дека ни ветер, ни облаци, ни дожд може да ни биде изговор за нашите викенд бегства…зошто одењето на планина и воопшто во природа е барање и ново откривање на себеси, да дишеме и издишуваме додека го смируваме умот и додека телото не го измориме од стопувањето со животот околу нас и во нас. 

Викендите се наши денови, денови за уживање. 

Времето сметате дека тече бавно, зошто нема пресинг, но нам часовите поминати во природа ни минуваат како миг. Таков беше и овој викенд, во кој бегството од градската врева и враќањето кон себеси, кон природата…. ги бистри мислите, а новите пространства ги одмараат очите.

На реченицата “Не е Охрид само плажа”, потврда ни се селата во околината на овој туристички град кој го сакаме секој на свој начин, а Куратица е веројатно едно од тие села кои покажуваат малку поинаква страна на овој регион.

Селото e сместено на 1.080 м.н.в. од планината Мазатар, на некои 6 километри од регионалниот пат Охрид-Ресен и 20-тина километри до Охрид.

Ако ве интересира етимолошки, името на селото има различни толкувања. Википедија на македонски јазик, убаво обајснува па ја цитираме: 

• Во секојдневниот говор кај месното население и во целото охридско подрачје, селото се нарекува со името „Курајца“ или „Кураица“, а поретко и „Куратица“. 

Ова е период на последните долги сончеви денови, кога ги впиваме зраците кои знаат да имаат и заби. И кога сакате сигурна локација, каде сонцето вистински грее и кога на другите страни од Македонија, можеби е облачно….тогаш доаѓате во Мариово. Овде времето како да стои, заглавено во летото, а веќе е есен. Навраќањето во Мариово, ви е како посветеност, на една посебна магична љубов.

И тоа она наше Мариово, во кое уживаме скоро секогаш на ист начин.

Уживаме во тишините, трагаме по напуштени домови или премногу се радуваме на случајни средби со неколкуте останати жители во еден бришан простор од 1.038км2 и откриваме уште по некоја филмска локација која го направи вистински славен овој крај, на големото платно, благодарение на најдобрите филмови кои некогаш се снимиле кај нас.

Низ светот постојат десеттици илјади напуштени училишта. Сите тие се напуштени од различни причини: пожари, поплави, воени конфликти, недостаток на пари, недостаток на ученици….Има и фотографи по светот кои на нет објавуваат фотографии од такви призори направени на различни географски ширини.

Ако треба ние да пратиме фотографии од нашите напуштени училишта, би го избрале едно од најстарите, во кое на 15 ноември 1944 година се одржал првиот час на македонски јазик во регионот на Преспа. Тоа е старото, напуштено и скоро разрушено училиште “Димитар Влахов” во селото Љубојно, кое е второ училиште во Македонија, по она кичевското во Подвис, каде се држела настава на мајчин јазик. 

76 години подоцна седиме пред истата зграда, распадната, обрастена во вегетација, за многумина непозната…а листајќи ја историјата, излегуваат имиња на познати личности кои тука го започнале своето школување на мајчин јазик. Од Љубојно потекнуваат над 150 интелектуалци…лекари, професори, адвокати, инженери, писатели, новинари…

Мостовите насекаде се како вечен симбол, како нераскинлива врска, врска помеѓу генерациите и времето. А мостовите градени во историјата, во време кога комуникациите биле тешки… скоро невозможни, биле трајна врска која живее во свеста на многу генерации, поврзувајќи ги и правејќи ги едно. 

За еден мост, читавме многу пред да дојде денот да го преминеме лично.

Тоа е мостот Елен Скок, за некои Еленски Скок или за трети Елен Мост. 

Во старите времиња, снабдувањето на градовите во сложен терен во смисла на релјеф се вршела со користење на сложени инеженерски градби. Таков бил аквадуктот, кој од изворот на голема висина, носел вода до жителите, сместени во долините.

Древните градители, совршено ги граделе овие грандиозни градби, кои во превод од латински значат водовод, но нивното значење е подлабоко. Тоа се сложени градби, со прекрасен изглед кои опстојале до денешно време.

Го знаете ли значењето на митовите и легендите? Знаете ли дека без нив, луѓето во дамнешните времиња не можеле да си ги објаснат случувањата околу себе?

Но дали се легенди, местата каде што денес гледаме древни градби?

За една таква градба, делумно преточена во легенда пишуваме овде.

Не постои патник кој на 26 километри јужно од Скопје, на автопатот кој води за Велес, не поминал а да не го забележи Кастелот кој се издигнува на едно специфично нагласен простор кој од другата страна стрмоглаво се спушта кон реката Пчиња.

Според македонската Википедија, ова се Маркови Кули — тврдина – гранична стража 1,6 км источно од Кожле и 1,2 км јужно од Летевци, 3 км пред устието на Пчиња во Вардар. Изграден на тесен и издаден карпест рид со стрмни страни во теснецот на Пчиња, околу кој реката врти во голем лак. Се издига 70 м над реката. Мало седло од источната страна го дели од повисоките планини, а денес преку тоа седло поминува автопатот Скопје-Велес.
Една прастара патека ја преминува реката на тоа место, поврзувајќи ги двете антички траси на Вардарската магистрала (и денес тука водат два еднонасочни автопата) западно и источно од Маркови Кули.

Македонија, земја во која живееле рицари. Според археолошките наоди и објаснувањата во 46 издание на едицијата Balkanoslavica објектот имал трпезарија (рицарска сала) со димензии 24 х 6 м. Наспроти неа стоела друга градба. Целиот распоред на обновеното јадро го определува ова место како феудален замок.

Градот Кожле е спомнат во српските црковни повелби од времето на Стефан Душан. Со него тогаш управувал кефалија, што значи дека бил кралска (државна) тврдина. Го контролирала Вардарскиот пат во теснините помеѓу Скопското и Велешкото Поле. До 1230 г. кога Србите ги освоиле граничните византиски кастрони Велес, Чрешче, Штип и Просек, Кожле претставувал српска гранична стража и најистурена точка кон Византија, стои детално во линкот на Википедија

https://mk.m.wikipedia.org/wiki/Маркови_Кули_(Летевци)

Легендите се приказни за човековите дејства кои се дел од човековата историја и секогаш содржат одредена поука.
Таквите приказни раскажуваат за чудни настани кои според раскажувачот навистина се случиле. Легендите се традиции на сите култури кои со текот на времето се менуваат, со цел да ја задржат својата приказна. Кастелот на Пчиња не е легенда, тој е тука, а што правеле рицарите во феудална Македонија, само нашата фантазија може да замисли и да преточи митови во легенди. Посетете го замокот на Пчиња еден ден и замислете се дека сте дел од една дамнешна приказна на храброст.